Exploração na paisagem onomástica de Ixtlahuaca, México: o caso do urbanismo
DOI:
https://doi.org/10.15381/lengsoc.v23i1.25125Palavras-chave:
paisagem onomástica, onomástica, urbanónimo, escolas, IxtlahuacaResumo
A paisagem onomástica é uma variante específica da paisagem linguística (Landry & Bourhis, 1997) a qual, por sua vez, é uma derivação dos estudos da paisagem da geografia e do urbanismo. Seu objeto de estudo é a presença de nomes próprios em determinados espaços públicos cuja função é identificar, divulgar e comemorar. Compreendendo que a paisagem linguística representa lugares específicos no ambiente geográfico, este trabalho se baseia na função comemorativa do nome do lugar sob o ponto de vista de Azaryahu (2012a, 2012b), Rose-Redwood et al. (2018), Rose-Redwood & Sun-Bae (2020) e Alderman (2020) como forma de legitimar um contexto político. Utilizando essa delimitação conceitual, o objetivo do trabalho é analisar um corpus de 309 nomes de escolas, entendidos como urbanônimos. O corpus de análise foi construído com os resultados de busca de dados no portal da Secretaría de Educación del Estado de México que concentra todas as escolas por município. Apresenta-se a discussão dos resultados da análise preliminar sobre o léxico em geral e o léxico onomástico e discute-se como o processo de nomeação das escolas revela uma visão da história e cultura nacional e local, especialmente do período revolucionário e do México moderno.
Referências
Alderman, D. H. (2020). Commemorative Place Naming: To Name Place, To Claim the Past, To Repair Futures. En F. Giraut y M. Houssay-Holzschuch (Eds.), Naming Places (pp. 1-26). Wiley. https://www.researchgate.net/publication/341412389_Commemorative_Place_Naming_To_Name_Place_To_Claim_the_Past_To_Repair_Futures
Aldrich, R. I. (1966). The development of “-scape”. American Speech, 41(2), 155-157. http://www.jstor.org/stable/453137
Amaral, E. T. R. y Seide, M. S. (2020). Nomes próprios de pessoa: introdução à antroponímia brasileira. Editora Edgard Blücher Ltda.
Azaryahu, M. (2012a). Rabin’s road: The politics of toponymic commemoration of Yitzhak Rabin in Israel. Political Geography, 31, 73-82. https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/S0962629811001788?via%3Dihub
Azaryahu, M. (2012b). Renaming the past in post-Nazi Germany: insights into the politics of street naming in Mannheim and Potsdam. Cultural Geographies, 19(3), 385-400. https://doi.org/10.1177/1474474011427267
Backhaus, P. (2005). Signs of multilingualism in Tokyo. A diachronic look at the linguistic landscape. International Journal of the Sociology of Language, 103-121. https://www.researchgate.net/publication/216843216_Signs_of_Multilingualism_in_Tokyo_A_Diachronic_Look_at_the_Linguistic_Landscape
Blommaert, J. (2013). Chronicles of complexity. Ethnography, superdiversity, and linguistic landscapes. Tilburg University-Ghent University.
Bonfil Batalla, G. (1990). México profundo. Una civilización negada (2.° ed.). Grijalbo
Budovski, V. E. (2001). Los paisajes culturales, síntesis de nuestra identidad. En Seminario Internacional de Arquitectura Paisajista. Nuestro patrimonio paisajista: los paisajes culturales (pp. 29-36). Laboratorio de Investigaciones del Territorio y el Ambiente (LINTA). https://digital.cic.gba.gob.ar/items/09a374b5-5474-4c2a-82d6-1c95e5755539
Cosío Villegas, D. (1976). Historia general de México. El Colegio de México.
De la Madrid, P. R. y Reza, E. (Eds.) (2020). Paisaje lingüístico de México (2.° ed.). Secretaría de Cultura-INALI.
Diario Oficial de la Federación. (12 de julio de 1982). Acuerdo que establece la organización y funcionamiento de las escuelas primarias. SEGOB. https://dof.gob.mx/nota_detalle.php?codigo=4784713&fecha=07/12/1982#:~:text=ARTICULO%206o.,de%20personas%20que%20a%C3%BAn%20vivan
Egorova, E. N. y Tihonova, A. K. (2017). The function of urbanonyms in language and cultural space of the city (in terms of the analysis of urbanonyms of Arkhangelsk). Arctic and North, 26, 12-20.
Farkas, T. (2014). Onomastic Terminology in Hungarian – Situation, Problems and Needs. En J. Tort i Donada y M. Montagut i Montagut (Eds.), Els noms en la vida quotidiana. Actes del XXIV Congrés Internacional d’ICOS sobre Ciències Onomàstiques (pp. 14-20). Generalitat de Catalunya, Departament de Cultura.
Felecan, O. y Bugheşiu, A. (Eds.) (2014). Onomastics in Contemporary Public Space. Cambridge Scholars Publishing.
Franco Rodríguez, J. M. (2009). Interpreting the linguistic traits of linguistic landscapes as ethnolinguistic vitality: methodological approach. Revista Electrónica de Lingüística Aplicada, 8, 1-15. https://rael.aesla.org.es/index.php/RAEL/article/view/146
Gałkowski, A. (2015). La crematonimia come classe “non convenzionale” dell’onimia. En O. Felecan (Ed.), Proceedings of ICONN (pp. 25-36). https://dialnet.unirioja.es/servlet/articulo?codigo=9395913
Gałkowski, A. (2017). Chrematonimia w kulturze współczesnej. Onomastica, 61(1), 55-71. http://dx.doi.org./10.17651/ONOMAST.61.1.4
Gałkowski, A. (2019). Development of international works on onomastic. Terminology: review of Slavic approaches. Annales Universitatis Mariae Curie – Skłodowska, 37(1), 61-81. https://www.journals.umcs.pl/ff/article/view/9007
Gałkowski, A. (2020). Feminine urbanonymy in polish and Italian linguistic landscapes. LEGE ARTIS. Language yesterday, today, tomorrow, 5(1), 2-53. https://lartis.sk/wp-content/uploads/2020/06/Galkowski_Issue-1_2020.pdf
Harvalík, M. (2013). The dynamism of the development of contemporary Czech onymic systems. En O. Felecan (Ed.), Proceedings of ICONN (pp. 44-51). https://onomasticafelecan.ro/iconn2/proceedings/1_04_Harvalik_Milan_ICONN_2.pdf
Golomidova, M. y Shcherbakov, O. (2019). Translating Urbanonyms: Issues and Suggestions for the Improvement of Linguistic Landscape. 4th International Conference on Education Science and Development (ICESD 2019), 1-6. https://www.researchgate.net/publication/331416439_Translating_Urbanonyms_Issues_and_Suggestions_for_the_Improvement_of_Linguistic_Landscape
Gutiérrez Santana, L. (2009). Procesos fonológicos utilizados en la formación de hipocorísticos. Una aproximación desde la fonología no-lineal [Tesis de doctorado, Universidad de Concepción]. Repositorio UDEC. https://bit.ly/3U6Ph8a
Hough, C. (Ed.) (2016). The Oxford handbook of names and naming. Oxford University Press.
International Council of Onomastic Sciences (ICOS). (2023). Onomastic Terminology. https://icosweb.net/wp/wp-content/uploads/2019/05/ICOS-Terms-en.pdf
Jaworski, A. y Thurlow, C. (Eds.) (2010). Semiotic Landscapes. Language, Image, Space. Continuum.
Jiménez Segura, S. (2021). La onomástica como rama interdisciplinaria de la lingüística, ¿propuesta “unidisciplinaria”? Onomástica Desde América Latina, 4(2), 147-175. https://doi.org/10.48075/odal.v0i0.27527
Landry, R. y Bourhis, R. Y. (1997). Linguistic landscape and ethnolinguistic vitality. An empirical study. Journal of Language and Social Psychology, 16(1), 23-49. https://doi.org/10.1177/0261927X970161002
Leeman, J. y Modan, G. (2009). Commodified language in Chinatown: A contextualized approach to linguistic landscape. Journal of Sociolinguistics, 13(3), 332–362. https://www.deepdyve.com/lp/wiley/commodified-language-in-chinatown-a-contextualized-approach-to-FO0RIMmmEj
López Franco, Y. G. (2007). El concepto de nombre propio en lingüística: una discusión que continúa. Universidad Nacional Autónoma de México.
López Franco, Y. G. (2011). Un siglo de nombres de pila en Tlalnepantla de Baz. Estudio lexicológico y sociolingüístico. UNAM / Plaza y Valdés.
López Franco, Y. G. (2014). En torno al semantismo de los nombres propios. Entre debate y síntesis teórica. Trama, 10(20), 69-81. https://bit.ly/3UavEw1
Marcato, C. (2011). Onomastica. Enciclopedia dell’Italiano. Treccani. https://www.treccani.it/enciclopedia/onomastica_%28Enciclopedia-dell%27Italiano%29/
Monsiváis, C. (1981). Notas sobre la cultura mexicana en el siglo XX. En D. Cosío Villegas (Ed.), Historia general de México (pp. 1375-1547). El Colegio de México.
Peck, A. y Stroud, C. (2015). Skinscapes. Linguistic Landscape, 1(1-2), 133-151. https://www.researchgate.net/publication/281390942_Skinscapes
Puzey, G. (2011). New research directions in toponomastics and linguistic landscapes. Onoma, 46, 211-226. https://poj.peeters-leuven.be/content.php?url=issue&journal_code=ONO&issue=0&vol=46
Puzey, G. (2016). Linguistic landscapes. En C. Hough (Ed.), The Oxford Handbook of Names and Naming (pp. 395-411). Oxford University Press.
Reyes Contreras, M. (2020). Sobre antroponimia en las calles de Santa Fe, Nuevo México. Onomástica Desde América Latina, 2(1), 122-143. https://e-revista.unioeste.br/index.php/onomastica/article/view/25487
Reyes Contreras, M. (2022). Paisaje lingüístico del municipio de Ixtlahuaca. El lenguaje en el espacio público. 1. Apotecónimos. En C. R. Bueno Castro (Coord.), Topografías de la investigación en lingüística, educación y sociedad (pp. 80-101). Universidad de Ixtlahuaca CUI.
Rose-Redwood, R. y Sun-Bae, K. (2019). Street Naming and Power. En A. Kobayashi (Ed.), International Encyclopedia of Human Geography (2.° ed., Vol. 13). Elsevier Ltd. https://doi.org/10.1016/B978-0-08-102295-5.10868-6
Rose-Redwood, R., Alderman, D. y Azaryahu, M. (2018). The urban streetscape as political cosmos. En R. Rose-Redwood, D. Alderman y M. Azaryahu (Eds), The Political Life of Urban Streetscapes. Naming, Politics, and Place (pp. 1-24). Taylor & Francis.
Santamarina, A. (2020). “Nome comercial”. Hai alternativa a esta denominación? En A. Boullón y L. Méndez (Eds.), Estudos de Onomástica Galega V. Os nomes comerciais. Xornada de estudo 7 de novembro de 2020 (pp. 13-18). Real Academia Galega.
Schaffer, M. (2015). Paisaje Sonoro. [conferencia magistral]. Secretaría de Cultura. https://interfaz.cenart.gob.mx/video/conferencia-magistral-murray-schafer-paisaje-sonoro/#tab-id-1
Tan, P. K. W. (2020). Another arrow for the quiver: A new methodology for multilingual. Journal of multilingual and multicultural development, 41(7), 567-580. https://www.researchgate.net/publication/332888996_Another_arrow_for_the_quiver_a_new_methodology_for_multilingual_researchers
Teis, D. T., Seide, M. S. y Lucas, P. (2018). Os topônimos na paisagem linguística da av. Zelina, em São Paulo: um encontro na interdisciplinaridade. Revista do GELNE, Natal/RN, 20(2), 16-29. https://doi.org/10.21680/1517-7874.2018v20n2ID14089
Thurlow, C. y Gonçalves, K. (2019). X-scapes. New horizons in linguistic landscapes. Linguistic Landscape, 5(2), 111-114. https://doi.org/10.1075/ll.00011.thu
Tibón, G. (2001). Diccionario etimológico comparado de los apellidos españoles, hispano-americanos y filipinos. Fondo de Cultura Económica.
Ulloa, B. (1981). La lucha armada (1911-1920). En D. Cosío Villegas (Ed.), Historia general de México (2.° T, pp. 1073-1182). El Colegio de México.
Van Dijk, T. A. (2005). Ideología y análisis del discurso. Utopía y Praxis Latinoamericana, 10(29), 9-36. https://www.redalyc.org/articulo.oa?id=27910292
Van Langendonck, W. (2007). Theory and typology of proper names. Mouton de Gruyter.
Van Mensel, L., Vandenbroucke, M., y Blackwood, R. (2016). Linguistic Landscapes. En O. Garcia, N. Flores y M. Spotti (Eds.), The Oxford Handbook of language and society (pp. 423-449). Oxford University Press.
Yule, G. (2008). El lenguaje (3.° ed.). Akal.
Downloads
Publicado
Edição
Seção
Licença
Copyright (c) 2024 Miguel Reyes Contreras, Julio César Serrano Morales

Este trabalho está licenciado sob uma licença Creative Commons Attribution 4.0 International License.
LOS AUTORES RETIENEN SUS DERECHOS:
a. Los autores retienen sus derechos de marca y patente, y también sobre cualquier proceso o procedimiento descrito en el artículo.
b. Los autores pueden presentar a la revista Lengua y Sociedad, trabajos difundidos como pre-print en repositorios. Esto debe hacerse conocer en la carta de presentacion del trabajo.
c. Los autores retienen el derecho de compartir, copiar, distribuir, ejecutar y comunicar públicamente el artículo publicado en la revista Lengua y Sociedad (por ejemplo, colocarlo en un repositorio institucional o publicarlo en un libro), con un reconocimiento de su publicación inicial en la revista Lengua y Sociedad.
d. Los autores retienen el derecho a hacer una posterior publicación de su trabajo, de utilizar el artículo o cualquier parte de aquel (por ejemplo: una compilación de sus trabajos, notas para conferencias, tesis, o para un libro), siempre que indiquen su publicación inicial en la revista Lengua y Sociedad (autores del trabajo, revista, volumen, número y fecha).